Υπάρχει ένα πολύ σημαντικό ερωτήματα που συχνά προκύπτει όταν μιλάμε για αλλαγή. «Μπορούμε πραγματικά να αλλάξουμε;».
Οι περισσότεροι που δεν έχουν ασχοληθεί εξειδικευμένα με ανθρωπιστικές επιστήμες εύκολα ξεστομίζουν την πεποίθηση: «Ο άνθρωπος γεννιέται δεν γίνεται!».
Τεράστια πλάνη που διέπει τις ζωές πολλών από τους σύγχρονους ανθρώπους. Η αντιπαράθεση σ’ αυτή τη ρήση είναι πως «Τίποτα δεν είναι σταθερό και ίδιο, τα πάντα αλλάζουν από τη μια στιγμή στην άλλη».
Ακολουθώντας την βεβαιότητα αυτή θα πούμε πως πράγματι οι άνθρωποι αλλάζουμε, οι καταστάσεις αλλάζουν, οι συνθήκες γύρω μας είναι συχνά πολύ διαφορετικές από αυτές που είχαμε ως τώρα συνηθίσει. Σημαντικό λοιπόν είναι να μπορούμε να είμαστε μέσα στη ροή των αλλαγών και να ανακαλύπτουμε καινούριους τρόπους, καινούριες συμπεριφορές ώστε να έχουμε τη δυνατότητα να προσαρμοζόμαστε στις κοσμογονικές αλλαγές που συντελούνται γύρω μας συνεχώς.
Η κατάθλιψη, ο ψυχικός πόνος, το άγχος, το στρες, η θλίψη, οι εξαρτήσεις και οτιδήποτε άλλο ταλαιπωρεί τον σύγχρονο άνθρωπο συχνά είναι μια αποφυγή της αλλαγής. Δεν χρειάζεται να περάσει κάποιος το υπόλοιπο της ζωής του με συναισθήματα μειονεξίας και δυστυχίας. Μπορεί να επιλέξει την αλλαγή ακολουθώντας τη διαδικασία της βήμα-βήμα.
Είτε λοιπόν επιβάλλεται η αλλαγή ή την επιλέγουμε, χρειάζεται να γνωρίζουμε πώς αυτή θα επιτελεστεί και τι θα επιφέρει σε μας και τους γύρω μας. Το κάθε βήμα για την αλλαγή είναι απαραίτητο να ολοκληρώνεται για να πάρει τη θέση του το επόμενο. Είτε θέλει κάποιος να αλλάξει δουλειά, σύντροφο, ή τη μορφή της σχέσης που έχει, τις συμπεριφορές του ή τα συναισθήματά του, η διαδικασία είναι η ίδια. Τα βήματα που χρειάζεται να γίνουν είναι όμοια.
Τα 4 βήματα για την αλλαγή είναι:
Επιθυμία: Το πρώτο και κύριο βήμα για την αλλαγή. Τίποτα μα τίποτα δεν μπορεί να γίνει αν δεν το επιθυμούμε. Η αλλαγή δεν μπορεί να αρχίσει να γίνεται από μόνη της. Δεν μπορεί ακόμη να γίνει γιατί το επιθυμεί κάποιος άλλος για μας.
Επίγνωση: Για να αλλάξει κανείς κάτι, χρειάζεται να ξέρει τι ακριβώς θέλει να αλλάξει. Αν δεν ξέρει τις σκέψεις του, τα συναισθήματά του, ή τις συμπεριφορές του, δεν μπορεί να αρχίσει την αλλαγή τους. Χρειάζεται με άλλα λόγια να ξεκαθαριστεί η πρόθεση. Το ξεκαθάρισμα της πρόθεσης πολλές φορές περιέχει πολλές εκπλήξεις, απλουστεύσεις και συνειδητοποιήσεις. Είναι μια μορφή αυτογνωσίας. Μόνον όταν γνωρίζει κανείς τι θέλει να αλλάξει μπορεί να επιλέξει το επόμενο βήμα.
Αποδοχή: (Το δυσκολότερο μέρος της διαδικασίας). Αν δεν σταματήσει κανείς την αυστηρή κριτική για τον εαυτό του και για τον άλλον, η αλλαγή μπορεί να είναι μόνο προσωρινή ή αδύνατη. Αποδεχόμενος αυτό που είναι, ότι και αν είναι, μπορεί να επιλέξει να το αλλάξει. Αν παραμένει στην αυστηρή κριτική, στην απόρριψη, στην επίκριση, θα προσπαθεί μάταια. Γιατί όλα τα παραπάνω είναι μορφές βίας και συνήθως η βία φέρνει βία. Το ένα κομμάτι του εαυτού θα μάχεται το άλλο και ο αγώνας θα συνεχίζεται αέναα.
Επιλογές: Αν καταφέρει κάποιος να αποδεχτεί τον εαυτό του ή την κατάσταση όπως είναι θα ανακαλύψει πως ο κόσμος είναι γεμάτος εναλλακτικές επιλογές.
Η οποιαδήποτε αλλαγή είναι σαν να μαθαίνεις μια καινούρια γλώσσα. Στην αρχή νιώθεις άβολα και δεν σου είναι εύκολο να δεις την πρόοδο, σιγά-σιγά όμως, παρατηρείς τις βελτιώσεις και ενθαρρύνεσαι.
Εμπόδια για την αλλαγή
Τα εμπόδια στην αλλαγή είναι πεποιθήσεις που έχουμε καταγράψει συνήθως σε πολύ πρώιμα στάδια. Οι εγγραφές αυτές είναι ιδιαίτερα ισχυρές και τις περισσότερες φορές εντοπίζονται ή μέσα από θεραπευτική διαδικασία ή απλούστερα με την παρατήρηση. Παρατήρηση σημαίνει πως καθώς ενεργώ αποστασιοποιούμαι από τη δράση και παρατηρώ τον εαυτό μου. Πολύ συχνά η παρατήρηση με οδηγεί στο να εντοπίσω αυτά που επιθυμώ να αλλάξω για να κάνω τη ζωή μου καλύτερη. Συχνά στη διαδικασία αυτή εμφανίζονται εμπόδια.
Μερικά από αυτά είναι:
Αν νομίζεις πως το πρόβλημα το έχει ο άλλος. (Θέλω τόσο πολύ μια ισότιμη σχέση με τον άνδρα μου όμως εκείνος δεν μου δίνει αυτό που ζητώ!)Ο άλλος μπορεί όντως να έχει πρόβλημα αλλά εσύ τι κάνεις γι’ αυτό; Αν περιμένεις να αλλάξει ο άλλος ίσως να κουραστείς να περιμένεις… Δεν είναι καλύτερα να αλλάξεις εσύ την αντιμετώπισή σου και να μη νιώθεις το θύμα του άλλου;
Αν νομίζεις πως σου λείπει η δυνατότητα. (Θέλω τόσο πολύ να μάθω να τολμώ αλλά φαίνεται πως εγώ γεννήθηκα άτολμος!) Τη δυνατότητα της αλλαγής την έχει ο καθένας. Άλλωστε τίποτα δεν είναι ακριβώς το ίδιο με αυτό που ήταν λίγο πριν. Αν βρίσκεσαι σ’ αυτή τη θέση καλύτερα να ξανασκεφτείς πόσα πράγματα έχεις ήδη καταφέρει ως τώρα.
Αν νομίζεις πως δεν θα είσαι «εντάξει» εκτός αν αλλάξεις. (Αν κατάφερνα να χάσω 10 κιλά θα ήμουν η πιο ευτυχισμένη γυναίκα του κόσμου!) Είναι μια συχνή παγίδα για την αλλαγή. Αν δεν πείσεις τον εαυτό σου πως είσαι ένας αξιόλογος άνθρωπος παρά τα λάθη σου, η αλλαγή είναι αδύνατη.
Αν σταματάς τις καινούριες συμπεριφορές με την πρώτη δυσκολία. (Δοκίμασα αυτό που μου προτείνεις αλλά στην περίπτωση μου δεν έπιασε!) Αυτό μπορεί πολύ απλά να σημαίνει πως παραιτείσαι μόνο λίγο πριν από το αποτέλεσμα που πραγματικά επιθυμείς. Από εδώ έχει βγει το «Ο Επιμένων νικά»!
Αν μένεις σταθερός στις ίδιες συμπεριφορές. (Δεν μπορεί αυτή τη φορά θα τα καταφέρω!) Πολύ συχνά οι άνθρωποι επιμένουν στις ίδιες συμπεριφορές ελπίζοντας πως κάθε φορά θα είναι εκείνη που θα φέρει το καλύτερο αποτέλεσμα, μόνο που αυτό δεν έρχεται ποτέ. Κάτι τέτοιο είναι ιδιαίτερα ψυχοφθόρο και αποκαρδιωτικό και δεν σου δίνει κίνητρο για να συνεχίσεις.
Αν έχεις μια «ταμπέλα» που δεν θες να την αποχωριστείς. (Εγώ από μικρό παιδί ήμουν επιλεκτική στο φαγητό, όλοι με φωνάζανε «πριγκίπισσα»!) Από πολύ νωρίς στη ζωή μας οι άλλοι μας «κολλάνε ταμπέλες» και συχνά μεγαλώνουμε μ’ αυτές σαν βεβαιότητα. Όταν έρθει η ώρα να τις αποχωριστούμε χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια.
Αν έχεις εμπλακεί σε μια μάχη υπεροχής. .(Για να δούμε ποιανού θα του περάσει εσένα ή εμένα!)Πώς να αφήσεις τότε τη μάχη; Αν αλλάξεις θα νιώθεις πως νικήθηκες από τον αντίπαλο ή πως υποχώρησες και παραδόθηκες. Πρώτα χρειάζεται να βγεις από το πεδίο της μάχης και μετά θα έρθει η αλλαγή
Αν θέλεις γρήγορες λύσεις : (Τι να παιδεύομαι τώρα με ψυχοθεραπείες και συμβουλευτικές παίρνω ένα χαπάκι, πίνω κανένα ποτηράκι και ξεχνάω όλα μου τα προβλήματα!) Πολλά εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη θέλουν εύκολες λύσεις και στρέφονται στα φάρμακα και σε άλλα είδη εξαρτήσεων όπως το αλκοόλ ή τα ναρκωτικά.
Αν σε φοβίζει η αυτονόμηση : (Θέλω τόσο πολύ να πάω ένα κινηματογράφο με τις φίλες μου αλλά δεν το τολμώ γιατί φοβάμαι πως και ο άνδρας μου θα θελήσει να κάνει το ίδιο. Άστο καλύτερα!) Αν φοβάσαι να αυτονομηθείς εσύ ή να επιτρέψεις την αυτονόμηση του άλλου είναι βέβαιο πως η αλλαγή θα είναι από δύσκολη έως αδύνατη.
Αν οι στόχοι σου είναι πολύ άπιαστοι. (Ή όλα ή τίποτα! Δεν υπάρχουν ενδιάμεσες λύσεις για μένα). Συχνά βάζουμε τόσο ψηλούς στόχους που η αλλαγή για να τους φτάσουμε φαντάζει αδύνατη. Το κατέβασμα του πήχη σ’ αυτή την περίπτωση είναι η λύση.
Τελειώνοντας θα ήταν σημαντικό να τονιστεί πως μόνο ΕΣΥ μπορείς να κάνεις τις αλλαγές που σε αφορούν, ταυτόχρονα όμως χρειάζεται να γνωρίζεις πως είσαι μέρος ενός συνόλου και ποτέ δεν είσαι μόνος σ’ αυτή τη διαδικασία. Η δική σου αλλαγή θα λειτουργήσει αρκετές φορές σαν καταλύτης και για την αλλαγή του άλλου.
Λίγα μυστικά ακόμα
Αν θέλετε μπορείτε ανάμεσα ή μέσα στις κρέμες να βάλετε τριμμένο μπισκότο ή φυστίκια αιγίνης και μαζί με την τρούφα να πασπαλίσετε και τριμμένο μπισκότο, καρύδια.