Γράφει ο
Ιωάννης Αποστολάκης
Παθολόγος, Διευθυντής Α’ Παθολογικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ
Θέλουμε να ζήσουμε υγιείς, να χαρούμε τη ζωή και να μη χαθούμε πρόωρα.
Όμως, ο κόσμος στον οποίο ζούμε είναι γεμάτος κινδύνους. Κάθε μας πράξη είναι εν δυνάμει επικίνδυνη.
Βέβαια, ο βαθμός της επικινδυνότητας διαφέρει. Το να περπατάς σε περιφραγμένο και καθαρό πεζοδρόμιο είναι λιγότερο επικίνδυνο απ’ ό,τι σ’ ένα απερίφρακτο, λιγδιασμένο με λακκούβες κι αυτό είναι λιγότερο επικίνδυνο από το να διασχίζεις μια χαράδρα.
Η έκθεση στο περιβάλλον ενέχει επικινδυνότητα που εξαρτάται από τις συνθήκες. Τόσο ατομικά όσο και συλλογικά, αντιλαμβανόμαστε τους κινδύνους και προσπαθούμε να τους αποφύγουμε ή να τους μειώσουμε.
Η αρχική υποχρέωση είναι να τους αναγνωρίσουμε, μετά να τους κατανοήσουμε και μετά να τους επηρεάσουμε. Η σειρά είναι σαφής: γνώση, σκέψη, πράξη. Αυτός που αγνοεί τους κινδύνους, που είναι απερίσκεπτος και τους αψηφά, έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να βλαφτεί απ’ ό,τι εκείνος που τους γνωρίζει, τους λαμβάνει υπόψη και παίρνει τα μέτρα του.
Η εμπειρία, η παρατήρηση και η μελέτη έχουν αυξήσει σημαντικά τις γνώσεις μας για τους κινδύνους και τις δυνατότητές μας να τους αποφύγουμε ή να μειώσουμε τις επιπτώσεις τους.
Η αποφυγή των κινδύνων και η πρόληψη των συνεπειών τους έχει εφαρμογή σε όλο το φάσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας, από το πώς πρέπει να είναι φτιαγμένος ένας δρόμος για να μειωθεί η πιθανότητα ατυχήματος μέχρι το εμβόλιο που θα μειώσει τη συχνότητα εμφανίσεως ενός καρκίνου και την αλλαγή στον τρόπο ζωής που θα επηρεάσει την εμφάνιση ή την εξέλιξη ενός καρδιαγγειακού επεισοδίου.
Ξεχωριστή ειδικότητα
Όσον αφορά στην ιατρική, η πρόληψη και η προφύλαξη έχουν αποκτήσει τόσο μέγεθος και σημασία, ώστε να αποτελούν πλέον ξεχωριστή ειδικότητα, αυτήν της Προληπτικής Ιατρικής.
Η πρόληψη στην ιατρική διακρίνεται:
1. Στην πρωτογενή, κατά την οποία εφαρμόζονται μέθοδοι αποφυγής για την εμφάνιση της νόσου. Συνήθως αφορά σε ολόκληρους πληθυσμούς, όπως επί παραδείγματι οι καθολικοί εμβολιασμοί για ενδημικές ή επιδημικές λοιμώξεις ή η χλωρίωση του ύδατος.
2. Στη δευτερογενή, όπου εφαρμόζονται μέθοδοι πρώιμης διάγνωσης και θεραπείας υπάρχουσας νόσου πριν προκαλέσει σημαντική νοσηρότητα. Μπορεί να αφορά σε πληθυσμούς με την έννοια του κοσκινίσματος (screening) ή κατ’ άτομο με το check-up.
3. Στην τριτογενή, όπου ακολουθούνται μέθοδοι μείωσης της επίπτωσης νόσου που ήδη υπάρχει, αποκαθιστώντας τη λειτουργικότητα και μειώνοντας τις σχετιζόμενες επιπλοκές.
4. Τέλος, στην τεταρτογενή, που πάλι αφορά σε πληθυσμούς, ακολουθούνται μέθοδοι μετριασμού ή αποφυγής των συνεπειών των αναιτιολόγητων ή υπερβολικών παρεμβάσεων στο υγειονομικό σύστημα.
Όσον αφορά στον στοχευόμενο πληθυσμό, η προσπάθεια πρόληψης μπορεί να είναι καθολική (δηλαδή να απευθύνεται σε όλον τον πληθυσμό), επιλεκτική (που κατευθύνεται σε ομάδες του πληθυσμού) και συνιστώμενη που απευθύνεται σε άτομα.
Παραδείγματα προληπτικών ή προφυλακτικών παρεμβάσεων αποτελούν:
- Τα εμβόλια για την πρόληψη λοιμώξεων.
- Τα μέτρα για την αποφυγή ανεπιθύμητων κυήσεων ή των σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων.
- Η φυσική άσκηση για την πρόληψη παθήσεων του καρδιαγγειακού.
- Η πλούσια σε φρούτα και χορταρικά διατροφή για τη μείωση του κινδύνου του καρκίνου του παχέος εντέρου.
- Η φθορίωση για την πρόληψη της τερηδόνας των οδόντων.
- Τα αντιβιοτικά για τις μετεγχειρητικές λοιμώξεις.
- Τα ανθελονοσιακά για όσους επισκέπτονται περιοχές με ελονοσία.
- Τα αντιπηκτικά για την πρόληψη των θρομβώσεων.
- Η μαστεκτομή σε γυναίκες φορείς του γονιδίου που ενοχοποιείται για την εμφάνιση καρκίνου του στήθους.
- Ο θηλασμός για την υγιέστερη ανάπτυξη του βρέφους.
- Ο πρώιμος και τακτικός έλεγχος για τυχόν εμφάνιση κληρονομούμενων παθήσεων.
Παγκοσμίως, οι πιο συχνές παθήσεις ή καταστάσεις που οδηγούν σε θάνατο και μπορούν να προληφθούν είναι: η αρτηριακή υπέρταση, το κάπνισμα, η υπερχοληστεριναιμία, ο υποσιτισμός, οι σεξουαλικώς μεταδιδόμενες νόσοι, η κακή διατροφή, η παχυσαρκία, η έλλειψη σωματικής άσκησης, ο αλκοολισμός, η ενδοοικιακή ρύπανση του αέρα από στερεά καύσιμα, τα μολυσμένα ύδατα και η κακή αποχέτευση.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου