Το Θάρρος

Θάρρος νοούμε την δύναμη και αρετή της ψυχής εκείνου, ο οποίος αντιμετωπίζει τον κίνδυνο χωρίς φόβο ή υπομένει την δυστυχία ή τον πόνο χωρίς παράπονο ή διαμαρτυρία. 

 

 

 

Το θάρρος είτε είναι έμφυτο στην ψυχή του ανθρώπου είτε προέρχεται από την προσήλωσή του προς τις αρχές και τις ιδέες που πιστεύει και έχουν φανερωθεί στα μάτια του ως αληθινές και τις όποιες ακολουθεί αδίστακτος και προσηλωμένος. 

 

 

 

Αυτές οι αρχές και οι ιδέες όμως, για να του δώσουν κίνητρο σε τέτοιο βαθμό ώστε να μάθει να διαχειρίζεται το φόβο που νοιώθει μπροστά στο κίνδυνο και τελικώς να τον εκμηδενίζει, δεν είναι απλώς μια θεωρητική κατάκτηση, την οποία έκανε κτήμα του μέσω της μελέτης, αλλά πολύ περισσότερο η εμπειρική γνώση, αγνά και αυθεντικά βιώματα ζωής. Το θάρρος είναι η δεύτερη αρετή από τις τέσσερις κύριες αρετές του ανθρώπου, σύμφωνα με τον Πλάτωνα. Οι υπόλοιπες τρείς είναι το φρόνημα, η μετριοπάθεια και η δικαιοσύνη.

 

 

 

Όταν ο ουρανός του βίου σκοτεινιάσει και το αδιέξοδο κυκλώσει την ψυχή και την ζωή του ανθρώπου, η μόνη σωτηρία του είναι το θάρρος, το οποίο όπως κάθε αρετή, είναι η δύναμη αυτή που παράγει το στοιχείο στη φύση και στην κατασκευή του ανθρώπου, το οποίο είναι απαραίτητο για να δώσει ο άνθρωπος την μάχη στο δυσμενές γι' αυτόν περιβάλλον με εντυπωσιακά θετικά αποτελέσματα ενίοτε, που τις περισσότερες φορές δεν εξηγούνται με τους φυσικούς νομούς και τους νόμους της λογικής. 

 

 

 

Λέγεται συνήθως ότι η ευτυχία ακολουθεί το θάρρος και αυτό είναι βεβαιωμένο και από την εμπειρία της ζωής. Ο ρόλος του θάρρους είναι πρωταρχικής σημασίας σε κάθε ανθρωπινή προσπάθεια, ενέργεια και εργασία επειδή:

 

 

 

1) Το άτομο αποκτά εκείνη την ψυχική δύναμη, η όποια το κάνει ικανό να αναπληρώσει (συνήθως σε μεγάλο ή ολικό βαθμό) τα ελλείποντα υλικά μέσα και αγαθά. Το θάρρος είναι που ωθεί τον ηθικό παράγοντα να επιβάλλεται και να ανατρέπει τις αριθμητικές αναλογίες. Ιστορικά παραδείγματα: Οι λίγοι Αθηναίοι στον Μαραθώνα νίκησαν δεκαπλάσιους στον αριθμό Μήδους και Πέρσες. Οι Τριακόσιοι του Λεωνίδα στις Θερμοπύλες αντιμετώπισαν με θάρρος τους απειράριθμους εχθρούς και μολονότι έπεσαν μέχρι ενός, μετ' αυταπαρνήσεως εκτελώντας το προς την Πατρίδα χρέος, η πτώση τους και η υπέρτατη αυτοθυσία τους υπήρξε τεράστια ηθική νίκη της αρετής του Θάρρους, διότι εμψύχωσε και πυροδότησε τον κατά των Περσών Αγώνα των Ελλήνων, καθιστώντας αυτή την μάχη κομβικό σημείο για την παρακμή και εν συνεχεία εξαφάνιση της υπερμεγέθους αυτοκρατορίας των Περσών. Είναι αυτό που αναφέραμε λίγες γραμμές πιο πριν ότι το Θάρρος (ειδικά όταν αυτό χαρακτηρίζει πολλούς ανθρώπους μαζί) οδηγεί τον άνθρωπο τελικά στο να πραγματώσει πράξεις, οι οποίες φαίνονται απίθανες και δεν υπακούουν στους ανιαρούς νόμους της λογικής. Το ίδιο συμβαίνει και στη ζωή. Και σε αυτήν ο θαρραλέος νικά, διότι η ζωή αδιάκοπος αγώνας επικρατήσης είναι.  

 

 

 

2) Από το θάρρος εκπορεύονται μια σειρά αρετών οι όποιες προδικάζουν την έκβαση κάθε αναμέτρησης. Η Αυτοπεποίθηση είναι η πρώτη. Η Υπομονή και η Επιμονή στις αντιξοότητες αποτελέσματα του θάρρους μας είναι. Και η Αισιοδοξία, δηλαδή η πεποίθηση της τελικής επικράτησης του καλού επί του κακού, του εθνικού και φυλετικού επί του ξένου και του εχθρικού, θάρρος προϋποθέτει, διότι μολονότι γνωρίζουμε την δύναμη του κακού το αψηφούμε, παραμένοντες πιστοί στο Ηθικό μας χρέος, στον πολιτικό και Εθνικό μας αγώνα, έναν αγώνα που η φωνή του Αίματος μας προστάζει να πράξουμε.  

 

 

Απεναντίας η Δειλία, η οποία σημαίνει μίζερο και ολικό φόβο και απραξία απέναντι σε κάθε κίνδυνο, είναι ολέθρια στάση που τείνει τελικώς να ταυτιστεί με το κακό. Διότι ο φόβος επενεργεί κατευναστικά και κατασταλτικά σε όλες τις ηθικές και ενάρετες δυνάμεις. Αποσυνθέτει την προσωπικότητα, καταρρακώνει την αξιοπρέπεια, επιφέρει τον πανικό και τελικώς την μοιραία και αναπόφευκτη ήττα. Και όλα αυτά φυσικά, από το αρχικό στάδιο (την δειλία) μέχρι το τελικό στάδιο (την ήττα) συνοδεύονται πάντα από ατελείωτη απαισιοδοξία γι' αυτό και ο δειλός τα βλέπει όλα μαύρα και άραχνα. Όλοι οι δειλοί είναι φυγάδες της ενάρετης και τελικώς ηρωικής Ζωής. Ως πολίτες φέρνουν τον κατακλυσμό εν μέση αιθρία και ως στρατιώτες γίνονται φυγόμαχοι και μοιραία προδότες. Γι' αυτό περιφρονούνται από όλους τους συμπολίτες μιας ενάρετης Πολιτείας. Το Θράσος, η Αυθάδεια, η προπέτεια, το κάλπικο και μη αυθεντικό Θάρρος χαρακτηρίζει άτομα ματαιόδοξα που καταλήγουν σε προσωπική αυτοκαταστροφή ή μαζική πανωλεθρία. 

 

 

 

Από την άλλη πλευρά η απερίσκεπτη και άμυαλη τόλμη, δίχως σκοπό και ουσία, δεν δικαιούται να αξιώσει τον έπαινο και ούτε φυσικά να συγκριθεί με το ατόφιο αληθινό Θάρρος. Διότι το Θάρρος είναι μια αρετή ενός ολοκληρωμένου ανθρώπου, στο εσωτερικό του οποίο έχουν πραγματοποιηθεί όλες οι απαραίτητες εκείνες ηθικοπλαστικές διαδικασίες, και όχι μια παιδαριώδης ή τρελή παρατολμία. Το Θάρρος αποτελεί την δύναμη της ψυχής. Τόσο τα άτομα όσο και τα Έθνη και οι Φυλές είναι προτιμότερο να έχουν θάρρος στην ψυχή τους, παρά όλα τα πλούτη και άνευ πίστεως στρατούς. Τα παρακάτω αρχαία ρητά ας προσπαθήσουμε να τα κλείσουμε μέσα στην ψυχή μας και να τα θυμηθούμε την ύστατη στιγμή της μάχης:

1. Αρχή γαρ του νίκαν το Θάρρειν.  

2.Τοίς τολμωσιν ή τύχη ξύμφορος (Θουκυδίδης).  

3.Θαρσείν χρή τάχ' αύριον έσσετ' άμεινον.  

4.Δειλοί δί' εισίν ουδέν ουδαμού (Ευριπίδης).